Andrei Sakharov, 1921-1989 yılları arasında yaşamış, 20. yüzyılın en önemli fizikçilerinden biri ve insan hakları aktivisti olarak tanınan bir Rus bilim insanıdır. Nükleer fizik alanında yaptığı çalışmalarla adını duyuran Sakharov, özellikle Sovyetler Birliği'nin termonükleer silah programının geliştirilmesine yaptığı katkılarla dikkat çeker. İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki nükleer silah yarışında Sovyetler Birliği'nin ABD'ye yetişmesini sağlayan önemli isimlerden biridir.
Sakharov'un en önemli katkılarından biri, termonükleer silahların geliştirilmesindeki öncülüğüdür. Atom bombasından daha güçlü olan hidrojen bombasının (termobomba) geliştirilmesi sürecinde kritik rol oynamıştır. Ancak, zamanla nükleer silahların yaratabileceği tehlikelerin farkına vararak, bu alandaki çalışmalarını ve politikalarını güçlü bir şekilde eleştiren bir aktivist haline gelmiştir. 1968 yılında yazdığı 'Reflection on Progress, Peaceful Coexistence, and Intellectual Freedom' adlı makale, onun nükleer silahlanma karşıtı ve insan hakları savunucusu olarak tanınmasına yol açmıştır.
Andrei Sakharov'un çalışmaları sadece bilim alanında değil, aynı zamanda politik ve sosyal alanlarda da büyük bir etki yaratmıştır. 1975 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görülen Sakharov, Sovyetler Birliği'nde insan hakları ve özgürlükler konusunda önemli bir ses olmuştur. Siyasi baskılar nedeniyle birçok kez sürgün edilmesine rağmen, çalışmalarını ve savunuculuğunu sürdürmüştür. 1986 yılında Mihail Gorbaçov'un iktidara gelmesiyle birlikte rehabilite edilmiş ve Moskova'ya dönmesine izin verilmiştir.
Andrei Sakharov, bilimsel başarıları kadar, insan hakları mücadelesi ve barışçıl duruşuyla da hatırlanan bir figürdür. Bilim ve insanlık için yaptığı katkılar, onu 20. yüzyılın en etkili isimlerinden biri yapmaktadır.
