Alexander II (Aleksandr Nikolayeviç Romanov), 29 Nisan 1818 - 13 Mart 1881 tarihleri arasında yaşamış Rus Çarıdır. 1855'te babası I. Nikolay'dan sonra Rusya tahtına geçmiştir ve 1881'de suikasta uğrayarak hayatını kaybetmiştir. En önemli katkılarından biri serfliğin kaldırılması ve reformlarla Rusya'yı modernize etme çabasıdır.
Alexander II, tahta geçtiğinde büyük bir ekonomik ve sosyal krizin içerisindeki Rusya'yı devraldı. 1861'de 1861 Manifestosu ile Rusya'daki serfliği kaldırarak milyonlarca köylüye özgürlük sağladı. Bu reform, tarımda verimliliği artırma ve ülkeyi modernize etme yönünde önemli bir adımdı. Ayrıca, çeşitli hukuki ve idari reformlar gerçekleştirerek yerel yönetimlerde daha fazla özerklik sağladı ve yargı sistemini modernleştirdi.
Alexander II’nun dönemi ayrıca orduda reformlar ve eğitimde gelişmelerle de anılır. Zorunlu askerlik süresini kısalttı ve eğitim kurumlarının sayısını artırdı. Bölgesel yönetimlerde de güçlendirme yaparak, Zemstvo adı verilen yerel yönetim birimlerini kurdu. Bu, köylerde ve küçük kasabalarda daha etkili ve hızlı hizmet sağlanmasına yardımcı oldu.
Bunun yanı sıra Alexander II dış politikada da bazı açılımlar yaptı. Kırım Savaşı'ndan yenik çıkan Rusya, onun döneminde Orta Asya'da genişleme politikalarına yöneldi. Alexander II, diplomatik ilişkileri güçlendirerek ülkesinin uluslararası alandaki etkinliğini artırmaya çalıştı.
Ancak Alexander II’nin reformist politikaları, özellikle muhafazakar kesimler tarafından tepkiyle karşılandı. 1881'de radikal devrimci bir grup tarafından düzenlenen suikast sonucu hayatını kaybetti. Ölümü, reform süreçlerini yavaşlattı ve ülkeyi daha muhafazakar bir döneme soktu.
